Κάνοντας κριτική στο design

Είναι ένα από τα 2-3 θέματα που κάθε designer μισεί. Όχι άδικα. Όχι όμως και δίκαια. Κάθε νόμισμα έχει δύο πλευρές.

Ο φόβος του designer μπροστά στην κριτική είναι δικαιολογημένος. Έχει μάθει να βλέπει την προσπάθεια ημερών ή και εβδομάδων να υποβιβάζεται ή ακόμα και να ευτελίζεται από ανθρώπους με μέτρια αισθητική και μη γνώση. Καλώς ή κακώς το design είναι το πρώτο που θα δει κάποιος σε ένα site (κι όχι μόνο σε sites) κι εκεί θα σταθεί.

Τη στιγμή που κάθεσαι στην ηλεκτρική καρέκλα με τους “ειδικούς” πάνω από το κεφάλι σου ή όταν κάθονται οι “ειδικοί” κι εσύ περιμένεις απέναντί τους το πόρισμα, θέλεις ν’ ανοίξει η γη να σε καταπιεί. Ν’ αλλάξεις δουλειά. Να γίνεις κάτι άλλο, κηπουρός ίσως. Όποιος designer δεν το έχει ζήσει, να σηκώσει το χέρι του παρακαλώ.

Εγώ όμως λέω ότι στην ηλεκτρική καρέκλα, κάθεται και λίγο από μόνος του ο designer. Εξηγούμαι.

Ας βγάλουμε από το παιχνίδι τις αρρωστημένες καταστάσεις: τους παντελώς ανίδεους, τους επηρμένους, τους αγενείς πελάτες και τους συνδυασμούς τους. Δεν είναι και τόσο μεγάλο το δείγμα τελικά. Ας υποθέσουμε ότι έχουμε να κάνουμε με ανθρώπους που έχουν καλή διάθεση ν’ ακούσουν, να κατανοήσουν αυτό που ο designer τους παρουσιάζει. Όταν λοιπόν, ένας τέτοιος πελάτης, απορρίπτει ένα design, η ερώτηση που πρέπει ν’ ακολουθήσει είναι “γιατί”. Όταν πάλι δέχεται άκριτα αυτό που του προτείνεις, συνέχισε να ρωτάς. Η κριτική δεν έχει απαραίτητα αρνητικό χαρακτήρα. Μπορώ να κάνω κριτική λέγοντας και θετικά πράγματα. Μέχρι να δοθούν επαρκείς εξηγήσεις, ο πελάτης οφείλει να μείνει καρφωμένος απέναντι από τον designer και να του μιλάει με επιχειρήματα. Δεν υπάρχει άλλος δρόμος.

Καταλαβαίνω τη γροθιά στο στομάχι του “δε μου αρέσει”. Καταλαβαίνω ακόμα και το σκωτσέζικο ντους της δεύτερης επαφής που το “δε μου αρέσει” έχει ακολουθήσει το “τέλειο, υπέροχο, φανταστρουμφικό” της πρώτης συνάντησης. Αν είσαι σωστός όμως φίλε, πρέπει να συνεχίσεις με τα “γιατί” σου. Το “δε μου αρέσει” δε λέει τίποτα. Είναι για πέταμα. Όπως και το “μου αρέσει” φυσικά. Αν δώσεις σε μια κατσίκα να φάει καρμπονάρα, θα καταλάβεις αν της αρέσει ή όχι. Από τον πελάτη σου θες κάτι παραπάνω.

Δεν εγκρίνεις το συνδυασμό των χρωμάτων, βρίσκεις αδυναμίες στην τυπογραφία, δεν προβάλλεται σωστά το φωτογραφικό υλικό, σου φαίνεται υπερβολικό, είναι βαρετό, είναι αταίριαστο με το χαρακτήρα του site, φοβάσαι ότι δε θα σταθεί στα trends του ανταγωνισμού, τι δε σου κάνει άνθρωπέ μου στο design μου; Θα μιλήσεις ή θα βγάλω το όπλο;

(Φαντάζομαι βέβαια ότι ο καθένας από εμάς τα έχει σκεφτεί και τα έχει απαντήσει όλα αυτά κι άλλα τόσα πριν αρχίσει να σχεδιάζει, έτσι δεν είναι;)

Όλες αυτές είναι απλές ερωτήσεις που μπορούν ν’ απαντήθουν από τον πελάτη. Το design και το art direction είναι μια σειρά αποφάσεων που παίρνει ο καθένας από εμάς. Οι αποφάσεις αυτές χρειάζονται διερεύνηση εκ των προτέρων.

Γι’ αυτό πιστεύω ότι το παιχνίδι κερδίζεται ή χάνεται λόγω της καλής ή της κακής επικοινωνίας. Πριν φτάσουμε π.χ. στο αν η γραμματοσειρά Χ προσδίδει το ύφος που θέλουμε, είναι υποχρέωσή μας να διερευνήσουμε τι περιμένει ο πελάτης από εμάς. Όπως όλοι, έτσι και οι designers έχουμε δικαίωμα στο λάθος, στην εκτίμηση που δεν πέτυχε, στην αστοχία. Αν ο πελάτης είναι από άλλο γαλαξία, τι δουλειά έχεις μαζί του; Αν τον υπομείνεις θα κάνεις κύκλους κυνηγώντας την ουρά σου και δε θα πετύχεις ποτέ. Θα νιώσεις loser. Αν όμως ο πελάτης είναι ένας άνθρωπος όπως εσύ κι εγώ, μη χαραμίσεις το όπλο της επικοινωνίας.

Με τα χρόνια βρίσκω ότι το μόνο που χρειάζεται είναι μια γερή δόση αποφασιστικότητας. Αφού έχεις σοβαρούς λόγους να πιστεύεις ότι κάνεις καλά τη δουλειά σου, δεν έχεις να φοβάσαι τίποτα. Αν ο πελάτης έχει διάθεση να σε βοηθήσει (κι ως εκ τούτου να βοηθηθεί), μείνε κοντά του. Εκμαίευσε αυτά που δεν μπορεί πει, βοήθησέ τον να καταλάβει, εκπαίδευσέ τον. Νομίζεις ότι δεν είναι δουλειά σου αυτό; Νομίζω ότι κάνεις λάθος. Μάθε να επενδύεις στην επικοινωνία και βρες μια φόρμουλα να πληρώνεσαι αυτό το χρόνο σου.
Αν πάλι πέσεις σε έναν άνθρωπο που δεν έχει μάθει ν’ ακούει, να επικοινωνεί, αλλά του αρέσει να σε προσβάλλει, δε σου κάνει ο πελάτης αυτός. Απόλυσέ τον. Ναι, κανονικά: απόλυσέ τον. Θα νιώσεις μια ανακούφιση που δεν περιγράφεται.

Σε κάθε περίπτωση όμως δόμησε τις αρχές της επικοινωνίας σου και μείνε σε αυτές. Μην τις παραβείς. Για να είναι αρχές, οφείλουν να είναι σταθερές, να έχουν μέσα τους τον ορθό λόγο, να είναι προϊόντα εμπειρίας. Αυτό αρκεί. Όλα θα πάνε καλύτερα.